De hoge vlucht van de VS

Amerikaanse aandelen overtreffen de stoutste verwachtingen: op 15 februari noteerde de S&P 500, die 2023 met 26% winst heeft afgesloten, alweer bijna 6% hoger dan begin dit jaar (in Amerikaanse dollar). Die uitbundige stijging is des te opvallender als we deze afzetten tegen de 2% vooruitgang van Europese aandelen (Stoxx 600), waarvan de winst vorig jaar ook al op een bescheiden niveau lag (16%) ten opzichte van de Amerikaanse index. En Chinese aandelen gaan al drie jaar onafgebroken achteruit.

Sceptici zullen dat verschil misschien toeschrijven aan een zeepbel bij de grote technologiebedrijven. Een groot stuk van die stijging komt namelijk op het conto van Nvidia, dat na 230% koerswinst vorig jaar in de eerste weken van dit jaar met nog eens ruim 45% aantrok.

Die analyse is echter te kort door de bocht. De euforie beperkt zich immers niet tot de beurs, maar dringt steeds verder door in alle economische indicatoren. Zo overtrof de groei in de VS in 2023 keer op keer de prognoses: de 0,3% die aan het begin van het jaar werd verwacht, kwam uiteindelijk uit op bijna 2,5% en in het derde kwartaal werd zelfs een piek van bijna 5% op jaarbasis bereikt. De groei in de eurozone bleef op zijn beurt steken op circa 0,5%^[1] en was nooit hoger dan het verwachte niveau.

Aan obstakels voor de Amerikaanse groei ontbrak het anders niet: monetaire verkrapping, crisissen in commercieel vastgoed en bij regionale banken, impasse rond het schuldenplafond, afkalvende spaartegoeden bij de huishoudens, inflatie …

Doordat de huishoudens echter meer schulden aangingen (ondanks de torenhoge rente), de federale overheid gul met geld strooide (wat resulteerde in een snel oplopend begrotingstekort) en krediet wel duurder werd maar nog altijd betaalbaar bleef, met name voor grote bedrijven, bleef de gevreesde vertraging uit.

Zal dat Amerikaanse mirakel – en het spiegelbeeld ervan in Europa – van korte duur blijken? Gaat het langzaam afbrokkelen? Die vrees lijkt niet ongegrond als we kijken naar het schijnbaar blinde enthousiasme over artificiële intelligentie (AI), zoals we dat een tijdje geleden ook zagen rond de industriële revolutie die 3D-printen zogezegd zou ontketenen.

Niettemin zijn er goede redenen om aan te nemen dat de trend op middellange termijn zal aanhouden. Om te beginnen pompen de Verenigde Staten meer fossiele energie op dan ooit. Een tweede, duurzamere reden is juist de opkomst van generatieve AI. Die kan volgens de economen van het IMF^[2] namelijk forse productiviteitswinst opleveren.  Het is wellicht geen toeval dat de stijging van de productiviteit, die sinds de crisis van 2008 in de Verenigde Staten in dalende lijn ging, in 2023 opnieuw stevig is toegenomen. Zo is de productiviteit buiten de landbouwsector in de twee laatste kwartalen van 2023 toegenomen met respectievelijk 5% en 3,2% op jaarbasis (volgens voorlopige cijfers), opmerkelijk meer dan het gemiddelde van 1,7% dat sinds 2009 werd opgetekend. In Europa daarentegen is de productiviteit gestagneerd of zelfs gedaald. Een laatste factor die de levensduur van het Amerikaanse mirakel kan verlengen, is diepgeworteld in het economische bestel van het land: zijn grote bedrijven, vlotte toegang tot kapitaal, onwrikbare geloof in concurrentie, sterk geïntegreerde interne markt en voluntaristische overheidsinvesteringen staan in schril contrast met Europa, zoals ECB-directielid Isabel Schnabel in een opmerkelijke toespraak aan het Europees Universitair Instituut op 16 februari liet verstaan^[3].

Hoewel de Verenigde Staten onmiskenbaar ook op vele vlakken – in het bijzonder sociaal, politiek en ecologisch – kwetsbaar ogen, lijkt de toekomst het land dus toe te lachen. De euforie die de markten vandaag tentoonspreiden, kan best de voorbode zijn van een langdurige dynamiek, ook al lijken de markten op korte termijn wel degelijk overkocht. Hopelijk vindt Europa een eigen model dat zijn economie de vleugels geeft om mee te gaan in die hoge vlucht.

Geschreven op 16 februari 2024. Alexis Bienvenu, Fund Manager, LFDE.

^[1] Bloomberg.
^[2] Gen-AI: Artificial Intelligence and the Future of Work, IMF Staff Discussion Notes, januari 2024
^[3] From laggard to leader? Closing the euro area’s technology gap, I. Schnabel, Europees Universitair Instituut.