Bittere boon

Cacao verpulvert alle records. Begin april kosten de termijncontracten op de beurs van New York 10.000 dollar per ton, hoewel ze de voorbije decennia gemiddeld 3.000 waard waren. Een stijging met 260% op een jaar, nog meer dan de huidige publiekslieveling NVIDIA!

Een reden tot vieren voor bepaalde producenten en zeker voor enkele speculanten, maar vooral een teken dat de hele productieketen in moeilijkheden zit. Het pleziertje van de chocoladeliefhebbers, die de voorbije twee jaar al heel wat inflatie op de voedingsprijzen te verwerken kregen, ligt onder vuur, al is de cacaoprijs slechts goed voor 5 à 10% van de uiteindelijke prijs van een reep chocolade.

Zoals bij elke buitengewone gebeurtenis op de beurs, bestaat deze bittere pil uit zowel fundamentele als speculatieve elementen. Die laatste vergroten de eerste nog uit. Speculatie gedijt het best op een gunstig terrein, wanneer de kiemen van de crisis zich manifesteren.

Wat zijn die ziektekiemen, hoe vallen ze te behandelen en wat is de rol van de markten? De oorzaken met de grootste invloed zijn vaak erg lokaal of tijdelijk van aard: de voornaamste producerende landen in Afrika kregen eerst te veel regen te verwerken, en vervolgens te veel zon. De verschroeiende Afrikaanse wind heeft zijn werk gedaan.

Andere oorzaken vertellen iets meer over de staat van de wereld. De klimaatverandering, die af en toe wordt uitvergroot door El Niño, is plots versneld en veroorzaakte in 2023 een afwijking die zelfs de klimatologen die het hardst aan de alarmbel trekken, niet kunnen verklaren: een gemiddelde wereldwijde recordtemperatuurstijging van 0,2° C. Daar kunnen we uit opmaken dat de vegetatiecyclus werd verstoord, wat niet veel goeds belooft voor de oogst van de komende jaren. We zullen ook nog wel eens betere jaren kennen, maar de tendens wijst niet op een duurzame terugkeer naar de voorouderlijke situatie. We zullen ons moeten aanpassen!

Ook gebrek aan diversificatie is niet alleen in de financiële wereld, maar ook in de landbouw een gevaarlijk element. De manier van werken van de landbouwproducenten heeft de weg geplaveid voor industriële cacaoplantages zonder diversiteit, op grond die mechanisch verarmd wordt en waarvoor oude vruchtbare en soms zelfs primaire bossen moesten wijken. Eén zandkorrel in het systeem door regen en wind en het kan volledig verstoord worden, aangezien alle bomen van hetzelfde type zijn. Als de omstandigheden zich ertoe lenen, gaan de parasieten hoogtij vieren, door het gebrek aan de natuurlijke autoregulatiemechanismen waar een diversiteit van soorten borg voor staat. Ook de industriële dennenplantages in Europa en Canada werden bijvoorbeeld getroffen door hetzelfde fenomeen.

Deze crisis legt nog een diversificatiegebrek bloot, naar analogie met de industriële crisissen, maar nu in de voedingssector. Net zoals de productie van hoogwaardige elektronische chips geconcentreerd is in Taiwan, waardoor de wereldeconomie sterk vatbaar is voor lokale problemen, wordt bijna 60% van alle cacao geproduceerd in Ivoorkust en Ghana. Een betere wereldwijde verdeling, wat op korte termijn ongetwijfeld ten koste zal gaan van de productievoordelen en dus nefast zal zijn voor de kostprijs, zou het ecologische risico mee stabiliseren, en op lange termijn dus ook de prijzen temperen.

De cacaocrisis maakt dan ook onrechtstreeks duidelijk welke risico’s komen kijken bij monocultuur en de industrialisatie van levende organismen. Voor al die problemen, zowel de industriële als de agrarische, bestaat een beproefde oplossing: duurzaamheid. Moeilijk en duur om te implementeren, politiek complex, maar wel een manier om de langetermijnrentabiliteit te maximaliseren. Diversificatie van de soorten, rotatie van de gewassen, land tijdelijk braak laten liggen, leefbare prijzen voor de producenten, controle op speculatie, herstelling van het milieu en de cycli: de ingrediënten zijn beschikbaar, al worden ze niet spontaan aangewend.

Aan zo’n aanpak kunnen ook de markten meewerken, door de kapitaalstromen naar weloverwogen rentabiliteit te stuwen. Dat werd al bewezen door de groep LBP AM, waar La Financière de l’Echiquier deel van uitmaakt, die haar duurzaamheidsambities in haar beleggingen regelmatig uitbreidt, zonder daarbij in te boeten op haar financiële doelstellingen. Zo verscheen er recent een update van haar biodiversiteitsbeleid, wat gepaard ging met zes verbintenissen. Die zullen de huidige cacaocrisis niet oplossen. Maar het initiatief toont wel aan dat een gedeelte van het kapitaal belegd kan worden in gezondere werkwijzes, die dus ook beter bestand zijn tegen crisissen. Een voorwaarde om de toekomst minder bitter te doen smaken … en chocolade feestelijk te houden.

Disclaimer: De meningen die in dit document worden geuit, zijn de overtuigingen van de beheerder. LFDE kan hiervoor in geen geval aansprakelijk worden gesteld. De vermelde waarden worden bij wijze van voorbeeld gegeven. Hun aanwezigheid in de beheerde portefeuilles noch hun prestaties zijn gegarandeerd.