Uitspraken over waarde?
Vandaag kent iedereen de prijs van alles en de waarde van niets! Dit citaat van Nicolas Boileau(1) werpt een helder licht op de recente wereldwijde haussetrend op beursmarkten. Vielen de meest sombere voorspellingen enkele weken geleden nog in duigen, de beurskoersen van ondernemingen stijgen opnieuw zonder dat hun economische problemen “wezenlijk opgelost zijn”: een hersteld vertrouwen was voldoende!
Opnieuw is aangetoond, zoals de investeringen-goeroes (van John Templeton tot Philip Fisher) dit maar al te graag herhalen, dat de waarde op de beurs zelden rijmt met haar prijs !
Toch zijn deze twee begrippen (waarde en prijs) gebaseerd op dezelfde ijkpunten die een hoeveelheid of een goed meten en waarderen… Vooral op financiële markten waar aandeelhouders een prijs voor activa zoeken die zij lichtzinnig als “waarden” bestempelen.
Waarde heeft een bredere symbolische dimensie dan de prijs: de waarde die een persoon hecht aan iets is niet per se gelijk aan die van een ander, ongeacht de prijs van een object. De “beoordeling van waarde” of het “waardestelsel” reikt verder dan de waardering van de “marktwaarde”, die volstaan kan met de prijs. Een nuttige, semantische reflectie voedt sinds jaar en dag de debatten van economen die lange tijd gestreden hebben over het objectieve ( Marx, Ricardo) of subjectieve karakter (Hayek en de Oostenrijkse leerschool) van dit begrip waarde.
Dichter bij huis hebben zowel de moderne boekhouding (de IFRS-normen) als toezichthouders (Basel III, Solvency II(2)) geen tijd om een debat aan te gaan. Zij stimuleren waarde uitsluitend te meten door rekening te houden met de prijs die markten aan een object gekoppeld hebben. Dat terwijl markten weinig waardering voor de “waarde van dingen” hebben, zoals wij onlangs hebben kunnen constateren.
Is het verstandig om aan prijsspecialisten het meten van de “waarde” over te laten?
Zo betreft dit type reflecties uiteraard in de eerste plaats verzekeraars die een risico op lange termijn nemen: kunt u zich voorstellen dat Franse spaarders negatief verrast zijn wanneer hun levensverzekeringspolissen in euro op een dag gewaardeerd zouden worden op basis van fluctuerende markten? Dat is ongeveer wat banken de afgelopen zomer hebben meegemaakt: ze waren slachtoffers van het wantrouwen van beleggers tegenover alle Europese staatsleningen! Ze waren plotseling niet langer in staat aan hun verplichtingen te beantwoorden met betrekking tot voorschriften ten aanzien van eigen vermogen en liquiditeit, en de economie te blijven financieren. Verontrustend nietwaar?
In veel gevallen bereikt de markt die zijn prijzen oplegt zijn limiet voor allen die waarde aan hun omgeving willen toevoegen door alle nodige middelen en tijd daarin te investeren om deze vervolgens te kunnen laten waarderen.
Deze reflectie is in het bijzonder van toepassing op het beheer van spaargelden in brede zin: welke strategie moet op lange termijn worden gevolgd in een wereld die voortdurend de dagprijs aanprijst? De serie financiële crises die de economieën in geïndustrialiseerde landen hebben getroffen, heeft in ieder geval veel stof tot nadenken en voorbeelden gegeven aan allen die zich sinds enkele jaren vragen stellen over het afwijkend overdreven financiële karakter van onze economieën. Wedden dat gezond-verstand-oplossingen binnenkort het accent leggen op keuzes van hen die, net als wij, van mening zijn dat waarde op lange termijn gecreëerd wordt.
Didier Le Menestrel
1Franse dichter, schrijver en criticus, uit de XVIII-e eeuw
2 Voorgeschreven normen voor banken en verzekeringsmaatschappijen