Valse prijzen, echte risico’s

Op donderdag 15 januari maakte de Zwitserse nationale bank abrupt een eind aan de vaste koppeling (de “peg”) van de Zwitserse frank aan de euro. De Zwitserse frank, die al meer dan drie jaar 1,20 ten opzichte van de euro noteerde, schoot in één beursdag 30% omhoog om in de dagen daarna zich uiteindelijk te stabiliseren op ongeveer 1,03 Zwitserse frank per euro. De plotselinge aanpassing van de waarde van een valuta heeft ons eraan herinnerd dat de financiële wetten veel overeenkomst vertonen met de wetten van de wateromloop: als een dijk breekt, loopt het water zeer snel door.

Meer dan twintig jaar geleden maakte de Britse markt een vergelijkbare episode door. Anders dan in het geval van de nationale bank van Zwitserland, die de wisselkoers constant hield om een stijging van de Zwitserse frank te voorkomen, beschermde de Britse nationale bank toen het Britse pond om te voorkomen dat het in waarde zou dalen. Toen de bank daar in september 1992 mee stopte vanwege enorme kapitaalstromen, was de aanpassing des te heviger: instorting van het Britse pond, uittreding uit het Europese monetaire systeem … en glorie voor Georges Soros, de geniale financier die op deze koersaanpassing had gegokt.

“Valse prijzen” zijn wijder verspreid in de wereld dan het lijkt. Zowel in de micro-economie, als een wet de prijzen aan banden legt (Franse notarissen en taxichauffeurs weten daar alles van), als in de macro-economie, als een centrale bank of een land intervenieert om de markten te beïnvloeden. Welke methode ook wordt gebruikt, uiterste oplettendheid is geboden om dergelijke kunstmatig tot stand gebrachte prijzen op de sporen en te monitoren.

De grootschalige opkoop van activa (“quantitative easing”), het beleid waarop centrale banken zijn overgegaan, is een uitgesproken instrument om de activaprijzen te controleren en te veranderen. Dat de rente op de 3-jaars schuld van NESTLE negatief is geworden (de afgelopen week daalde deze tot -0,6%), is niet het gevolg van een zelfmoordactie (seppuku*) van de crediteuren, maar van de interventies van de Europese Centrale Bank die hebben geleid tot een nieuwe rentestructuur.

Kunnen in deze constellatie, waarin “valse prijzen” goed gedijen, nieuwe spectaculaire aanpassingen worden verwacht? Op doelgerichte wijze zijn een aantal dijken al bezweken: de devaluatie van de euro met 16% in één jaar tijd is daarvan een voorbeeld, maar er komen zeker nog andere gevolgen.

Ongetwijfeld gunstige gevolgen voor de wereldkampioenen die daardoor tegen nulrente of soms zelfs negatieve rente kunnen ontlenen. Maar we moeten oppassen: gratis geld vergroot het risico van een verkeerde kapitaalaanwending. Daarvan zijn legio voorbeelden uit het verleden in “gesponsorde” sectoren: denk maar eens aan de zonne-energie! Het scenario begint in de regel met grootschalige investeringen en in eerste instantie teveel vertrouwen, gevolgd door onverwachte tegenvallers.

Quantitative Easing is een vehikel om de hele economie te sponsoren. Laten we eerst profiteren van deze mooie haussemarkt, van het ontluikende herstel van de kredietverlening aan bedrijven … En laten we dansen zolang de muziek speelt! Maar laten we de lange termijn niet uit het oog verliezen: als het vertrouwen uiteindelijk weer terugkeert in Europa, komen de slechte beleggingen aan het licht en zullen de beschermende dijken bezwijken. Dat kunnen we beter vóór zijn, door te beleggen in ondernemingen die hun kapitaal doeltreffend aanwenden. Aan ons dus de taak deze op te sporen!

 Marc Craquelin

* Seppuku of hara-kiri is een rituele vorm van zelfmoord die in Japan tot de 12e eeuw voorkwam in de klasse van de samourai’s.