9 X 7 = 76
Dat is de enige verklaring die de Eerste president van de Rekenkamer,Didier Migaud, in een TV-interview afgelegd heeft(1). Fascinerend is dat cijfers en berekeningen zo belangrijk zijn geworden, en dat gaat veel verder dan alleen een mentale rekenfout door een persoon die toezicht houdt op overheidsuitgaven en de doeltreffendheid van financieel overheidsbeleid. Er is geen persbericht, studie of politieke toespraak zonder dat een hele serie statistiekcijfers voorgeschoteld wordt die een realiteit moet kwantificeren die daardoor zichtbaarder zou worden.
De economie en de financiële wereld die veel gebruik maken van cijfers zijn gretige afnemers van de maandelijkse variaties op het gebied van consumptie, productie of prijsindexen. In een periode waarin iedereen bevestiging zoekt, lijken cijfers en hun geruststellende decimalen op een exacte belofte. Toch zijn de cijfers bij nader inzien veel minder expliciet dan ze suggereren. Is een cijfer meer waard dan een lange toespraak?
De laatste G20-topconferentie in Parijs heeft weinig opgeleverd, met uitzondering van het opstellen van een serie statistieken en indexen die bedoeld zijn om het mondiale gebrek aan evenwicht te evalueren, met op de eerste plaats het enorme handelsoverschot in China. Christian Parisot(2) heeft zich verdiept in de studies waarin de “value”keten van de beroemde iPhone werden geanalyseerd: gefabriceerd in China, geëxporteerd in de gehele wereld en hoofdzakelijk in de Verenigde Staten waar deze bestseller van Apple alleen al verantwoordelijk is voor circa 1% van het handelstekort met China. Maar op de eindwaarde van een iPhone van $ 179 volgens de statistieken van de Amerikaanse douane, is slechts $ 6,5 afkomstig uit het Rijk van het Oosten. Het Chinese montagebedrijf van de telefoon importeert inderdaad Japanse, Koreaanse, Duitse en zelfs Amerikaanse onderdelen. Volgens de mondiale indexen van de G20 draagt de aankoop van een iPhone in Manhatten bij aan het terugbrengen van het handelstekort van Japan ten opzichte van haar buurland China.
Dagelijks fluctueren markten op het ritme van trend bepalende publicaties van economische cijfers, ook al is hun betekenis niet altijd duidelijk. Ze worden regelmatig bijgesteld net als het Amerikaanse bruto nationaal product waarvan de BEA (Bureau of Economic Analysis) maar liefst drie ramingen publiceert voordat het definitieve cijfer bekend wordt gemaakt. Deze BEA heeft overigens zonder schroom in juli 2009 alle groeicijfers die sinds 1929 in de Verenigde Staten gepubliceerd werden herzien!
De economische cijfers en financiële ratio’s van ondernemingen zijn dus niet altijd perfect hoewel ze toch de spil zijn van onze beleggingen. Gelukkig gebruiken we naast cijfers ook kwalitatieve criteria. Werkbezoeken aan ondernemingen, gesprekken met managers waaraan wij ons kapitaal toevertrouwen zijn elementen die net zo belangrijk zijn als de modellen die stromen actualiseren of de analyse van de balans. Sinds 2007 evalueren wij ook ondernemingen volgens niet-financiële criteria en zouden we waarschijnlijk niet belegd hebben in AP MOLLER MAERSK, EUROFINS of SEB uitsluitend op basis van kwantitatieve criteria.
Cijfers moeten in elk opzicht zeker niet het enige criterium zijn voor de besluitvorming. Hoeveel kinderen werden welbeschouwd niet gedwongen om spinazie te eten als gevolg van een beroemde rekenfout? (3)
(1) BFM TV, interview op 7/10/10
(2) Senior econoom bij Aurel BGC, La Tribune, 16/02/11
(3) Het ijzergehalte in spinazie is 2,7mg/100g en niet 27mg als gevolg van een overschrijffout in de19-e eeuw