Veerkracht
Op maandag 15 september 2008 beefde de financiële wereld toen het faillissement van de Amerikaanse bank Lehman Brothers bekend werd gemaakt. Vijf jaar later is deze dramatische episode voor de mondiale economie “koren op de molen” geworden voor journalisten die gretig zochten naar “goede ingrediënten” om hun lezers in spanning te houden: leverage, financiële ramp, opkomst en val van een atypische baas.
Het is waar dat de weg van Richard Fuld met zijn strenge gezicht die leiding gaf aan Lehman Brothers bijzonder verrassend was. Hij is niet aan de Havard Universiteit afgestudeerd en begon zijn carrière in het Amerikaanse leger. In 1967 begon hij als verkoper van obligaties en dertig jaar later staat hij aan het hoofd van de op 3 na grootste Amerikaanse zakenbank ter wereld. De machtige bankier Richard Fuld die toen nog gevreesd, vereerd en gerespecteerd werd, wordt in enkele uren “de meest gehate man in Amerika” toen Lehman Brothers failliet ging. Zozeer zelfs dat de naam Fuld nu onlosmakelijk verbonden is met weinig benijdenswaardige kwaliteiten variërend van “greedy” (gretig) tot gewelddadig en onverantwoordelijk. Mensen lichtten hun doopzeel en het parcours van de voormalige gevechtspiloot in de Amerikaanse Air Force werd door niemand meer benijd. De connecties tussen het leger en de bank zullen voortaan minder frequent zijn.
Het buitengewoon karakter van haar leider (1) zou bijna de omvang van de ramp die de val van de Lehman Brothers vertegenwoordigde doen vergeten. Op het moment van haar faillissement, was het balanstotaal van de bank circa 650 miljard dollar, en de teams belast met de liquidatie hebben nog 5 jaar nodig om de streng te ontwarren. In meerdere opzichten blijft het faillissement van de Lehman Brothers in de financiële wereld wat de Sémillante in de 19e eeuw in de marine veroorzaakte: een kolossale schipbreuk.
En toch… Vijf jaar later, de nieuwe reglementeringen die ontstaan zijn door de crisis achterwege gelaten, heeft de “business as usual” zijn comeback gemaakt in de financiële wereld: de winsten van Amerikaanse banken zijn hoger dan voor de crisis en Wall Street verwelkomt zonder ironie de entree van Goldman Sachs in de Dow-Jones. Een entree die nog geen twee jaar geleden onwaarschijnlijk zou zijn geacht toen haar CEO Lloyd Blankfein zich voor het Amerikaanse congres had verdedigd om “The Firm” vrij te spreken een negatieve rol te hebben gespeeld in de belangrijke financiële crises (subprime, Griekenland) die de wereld in de afgelopen jaren hebben opgeschud.
Dus een crisis voor niets? Sommigen vinden dat de centrale banken bijzonder inschikkelijk zijn geweest tegenover de banken, waardoor banken zich te snel hebben kunnen herstellen en dat de factuur zwaar weegt op begrotingen en belastingbetalers! Wij weten als pragmatische beleggers dat zonder redding van het banksysteem er geen economisch herstel mogelijk zou zijn geweest.
Naast de onverzoenbare standpunten tussenaanhangers van de “moral hazard”(2) en pragmatische beleggers, laat de indrukwekkende veerkracht van het mondiale financiële systeem niemand onverschillig. Schumpeter (3) zou zeker spreken van creatieve destructie, constaterend dat de val van de Lehman Brothers de uitvinding van een nieuw systeem mogelijk heeft gemaakt met als gevolg dat de Goldman Sachs de Bank of America uit de Dow Jones verstoot.
Naast de economische lezing, is de periode “post Lehman” ook een manier om onheilsprofeten er aan te herinneren dat het ergste nooit op zekerheid berust. En moesten weliswaar belangrijke middelen en energie worden ingezet om een ingestorte en nog steeds zwakke economie weer op de been te helpen maar de somberste voorspellingen van enkelen worden net zo snel vergeten als de namen van hen die ze uitgesproken hebben.
Een van de eerste lessen uit deze crisis (er zullen zeker nog andere volgen) is dat we altijd de capaciteit van mensen om zich te herstellen onderschatten. In moeilijke tijden moeten we ons het gezegde van Mark Twain herinneren: “Ze wisten niet dat het onmogelijk was en dus hebben ze het gedaan… “